PLAC WOLNOŚCI to reprezentacyjny plac w centrum Poznania, położony na zachód od Starego Rynku. Oba miejsca łączy ulica Paderewskiego. Zamysłem powstania placu na początku XVIII wieku, było stworzenie miejsca dla handlu i ćwiczeń wojskowych. Ostatecznie powstał jednak romantyczny park z kilkoma grupami drzew i krzewów. Późniejsze lata i wprowadzone zmiany, również w zakresie zieleni, doprowadziły do wizerunku Placu Wolności, jaki znamy dzisiaj. To płaszczyzna o wymiarach 85 na 205 metrów obramowana pasami trawników i drzew.
Na Placu Wolności odbyło się jedno z ważniejszych wydarzeń w historii Poznania, Wielkopolski, a w efekcie i całej Polski. Ze znajdującego się na rogu ulic Paderewskiego i Alei Marcinkowskiego balkonu budynku Bazaru Poznańskiego, bliżej opisanego 👉TUTAJ, swoje płomienne przemówienie, które stało się sygnałem do rozpoczęcia zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego, wygłosił 26 grudnia 1918 roku Ignacy Jan Paderewski. Słuchało go wówczas liczne grono Poznaniaków zgromadzone właśnie na Placu Wolności.
Na płycie Placu Wolności, po kolejnej jego przebudowie w latach 60-tych XX wieku, stanęła fontanna. Zlikwidowana w czasie kolejnej przebudowy na początku XXI wieku, kiedy to pod Placem Wolności powstał podziemny parking, została przywrócona na początku drugiej dekady XXI wieku. Uroczyste otwarcie Fontanny Wolności, bo taką zyskała nazwę, nastąpiło w czerwcu 2012 roku.
Po zapadnięciu zmroku fontanna podświetla się licznymi kolorami. Więcej zdjęć kolorowej fontanny oraz rozświetlonego nocą Poznania można zobaczyć podczas wycieczki 👉 Poznań nocą.
Za Fontanną Wolności znajduje się Posąg Hygei. Pomnik ten związany jest z hr. Edwardem Raczyńskim, fundatorem pierwszych wodociągów miejskich w Poznaniu, które powstały w 1840 roku. Wybudowano wówczas między innymi cztery studnie, a ozdobą jednej z nich miał zostać właśnie posąg greckiej bogini zdrowia Hygei. Do wyrzeźbienia dzieła, swoich rysów udzieliła żona hrabiego, Konstancja Raczyńska. Tak się jednak nie stało, a wyrzeźbiona Hygea stanęła na grobie Konstancji w Zaniemyślu.
Biblioteka Raczyńskich jest dzisiaj najstarszą nadal czynną biblioteką i posiada jeden z największych w naszym kraju księgozbiór. W 2013 roku zakończyła się inwestycja, podczas której dobudowano do istniejącego, nowy gmach biblioteki.
Budynek Arkadii związany jest również ze współczesną historią Polski. Na murze u stóp gmachu umieszczono tablicę upamiętniającą wydarzenie z 19 października 2017 roku, kiedy to w Warszawie dokonał aktu samospalenia w imię wolności i demokracji Piotr Szczęsny.
Dalsza wędrówka ulicą 27 Grudnia doprowadza nas pod charakterystyczny budynek w kształcie walca. Ten powstały na przełomie lat 40-tych i 50-tych XX wieku budynek stanowi dzisiaj jeden z symboli Poznania. Zwany potocznie "Okrąglakiem", wybudowany został jako dom towarowy i stanowił swego rodzaju oazę zakupową dla wszystkich Poznaniaków.
 |
| Widok na wschodnią część Placu Wolności. |
 |
| Widok na zachodnią część Placu Wolności. |
Na Placu Wolności odbyło się jedno z ważniejszych wydarzeń w historii Poznania, Wielkopolski, a w efekcie i całej Polski. Ze znajdującego się na rogu ulic Paderewskiego i Alei Marcinkowskiego balkonu budynku Bazaru Poznańskiego, bliżej opisanego 👉TUTAJ, swoje płomienne przemówienie, które stało się sygnałem do rozpoczęcia zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego, wygłosił 26 grudnia 1918 roku Ignacy Jan Paderewski. Słuchało go wówczas liczne grono Poznaniaków zgromadzone właśnie na Placu Wolności.
To właśnie Ignacemu Janowi Paderewskiemu poświęcona jest, zawieszona na ścianie Bazaru, tablica.
Tu również 26 stycznia 1919 roku odbyło się uroczyste zaprzysiężenie oddziałów powstańczych, co do dnia dzisiejszego upamiętnia płyta umieszczona w posadzce placu.
Na płycie Placu Wolności, po kolejnej jego przebudowie w latach 60-tych XX wieku, stanęła fontanna. Zlikwidowana w czasie kolejnej przebudowy na początku XXI wieku, kiedy to pod Placem Wolności powstał podziemny parking, została przywrócona na początku drugiej dekady XXI wieku. Uroczyste otwarcie Fontanny Wolności, bo taką zyskała nazwę, nastąpiło w czerwcu 2012 roku.
Po zapadnięciu zmroku fontanna podświetla się licznymi kolorami. Więcej zdjęć kolorowej fontanny oraz rozświetlonego nocą Poznania można zobaczyć podczas wycieczki 👉 Poznań nocą.
Za Fontanną Wolności znajduje się Posąg Hygei. Pomnik ten związany jest z hr. Edwardem Raczyńskim, fundatorem pierwszych wodociągów miejskich w Poznaniu, które powstały w 1840 roku. Wybudowano wówczas między innymi cztery studnie, a ozdobą jednej z nich miał zostać właśnie posąg greckiej bogini zdrowia Hygei. Do wyrzeźbienia dzieła, swoich rysów udzieliła żona hrabiego, Konstancja Raczyńska. Tak się jednak nie stało, a wyrzeźbiona Hygea stanęła na grobie Konstancji w Zaniemyślu.
Pierwotny pomysł powrócił w 1908 roku. Wykonano wówczas drugi odlew Hygei i ustawiono go nieopodal Placu Wolności, na dzisiejszych Alejach Marcinkowskiego, na wprost wylotu ulicy Podgórnej. Dopiero na początku lat 70-tych XX wieku przeniesiono Pomnik Hygei na Plac Wolności przed budynek Biblioteki Raczyńskich, gdzie stoi do dnia dzisiejszego.
Dzisiaj przy Alejach Karola Marcinkowskiego, u wylotu ulicy Podgórnej, stoi za to Zabytkowa Czerwona Waga z pierwszej połowy XX wieku. W 2018 roku został przeprowadzony jej remont, który przywrócił wadze dawny blask.
Wróćmy jednak na Plac Wolności, wokół którego z biegiem lat wybudowano wiele reprezentacyjnych gmachów. Wśród nich wspomniana już Biblioteka Raczyńskich.
Wróćmy jednak na Plac Wolności, wokół którego z biegiem lat wybudowano wiele reprezentacyjnych gmachów. Wśród nich wspomniana już Biblioteka Raczyńskich.
Podobnie jak Posąg Hygei, budynek ten został ufundowany przez hrabiego Edwarda Raczyńskiego. Powstały w 1829 roku gmach nawiązywał do koncepcji Poznania jako "Nowych Aten" i uczynienia stolicy Wielkopolski nie tylko centrum administracyjnym, ale również centrum życia społecznego i kulturalnego.
Biblioteka Raczyńskich jest dzisiaj najstarszą nadal czynną biblioteką i posiada jeden z największych w naszym kraju księgozbiór. W 2013 roku zakończyła się inwestycja, podczas której dobudowano do istniejącego, nowy gmach biblioteki.
Nowy gmach jest bardzo funkcjonalny, jednak najpiękniejszy jest oczywiście ten ufundowany przez hrabiego Raczyńskiego.
Warto również zerknąć na zdobiony kolumnami balkon, z którego roztacza się piękny widok na cały Plac Wolności.
Kolejnym ciekawym budynkiem zlokalizowany przy Placu Wolności jest Arkadia. Wzniesiony na początku XIX wieku budynek pierwotnie był teatrem miejskim. Prowadzone w późniejszych latach przebudowy przemianowały Arkadię kolejno na kawiarnię, obiekt gastronomiczny i handlowo-biurowy oraz na rozgłośnię Polskiego Radia. Współcześnie teatralne tradycje budynku kontynuuje w nim poznański Teatr Ósmego Dnia. Parter zajmuje natomiast między innymi Centrum Informacji Miejskiej i salon "Empik".
Przed budynkiem Arkadii, w dniu 27 grudnia 1918 roku, czyli pierwszego dnia Powstania Wielkopolskiego, zginął Franciszek Ratajczak, stając się pierwszą ofiarą niepodległościowego zrywu w Poznaniu. Wydarzenie to upamiętnia tablica zawieszona na sąsiadującej z Arkadią i Placem Wolności ulicy Ratajczaka, którą z kolei dojdziemy dalej 👉 do ulicy Święty Marcin.
Budynek Arkadii związany jest również ze współczesną historią Polski. Na murze u stóp gmachu umieszczono tablicę upamiętniającą wydarzenie z 19 października 2017 roku, kiedy to w Warszawie dokonał aktu samospalenia w imię wolności i demokracji Piotr Szczęsny.
Kolejne ciekawe budynki przy Placu Wolności znajdują się w jego pierzei południowej.
Jednym z nich jest powstały w 1908 roku gmach, będący siedzibą Banku Handlowego S.A., charakteryzujący się przepięknie zdobioną fasadą.
Sąsiaduje z nim gmach PKO Banku Polskiego.
Warto zwrócić również uwagę na znajdującą się pod numerem 9 kamienicę dawnego budynku bankowego, którego historia sięga 1912 roku. Ten neobarokowy budynek również posiada pięknie zdobioną fasadę.
Przy Alejach Marcinkowskiego, przebiegających bezpośrednio przy Placu Wolności, zlokalizowany jest gmach Muzeum Narodowego, który opisany został bliżej 👉 TUTAJ.
Pomiędzy budynkami Biblioteki Raczyńskich i Muzeum Narodowego wyłania się z kolei wieża Zamku Królewskiego na Wzgórzu Przemysła. Ten nowo odbudowany zamek opisany został bliżej 👉 TUTAJ.
Poznański Plac Wolności, podobnie jak Stary Rynek, jest miejscem wielu wydarzeń historycznych czy kulturalnych, a także jarmarków.
Tu odbywają się między innymi główne uroczystości związane z listopadowym świętem niepodległości, sierpniowym świętem Wojska Polskiego, czy obchody związane z Powstaniem Wielkopolskim.
 |
| Piknik wojskowy na Placu Wolności. |
 |
| Plac Wolności podczas obchodów 100-lecia zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego. |
 |
| Plac Wolności podczas obchodów 100-lecia zdobycia poznańskiego lotniska Ławica. |
Od kilku lat na Placu Wolności odbywa się również, wspólnie ze Starym Rynkiem, Jarmark Bożonarodzeniowy, zwany Betlejem Poznańskim. Oba wydarzenia łączy wypełniona straganami i świątecznymi ozdobami ulica Paderewskiego.
 |
| Świątecznie ozdobiona ulica Paderewskiego |
 |
| Wylot ulicy Paderewskiego na Aleje Marcinkowskiego przy Placu Wolności |
W 2012 roku, podczas organizowanych wspólnie przez Polskę i Ukrainę Mistrzostw Europy w Piłce Nożnej EURO 2012, poznański Plac Wolności został przemianowany na wielką strefę kibica.
Opuszczamy tereny Placu Wolności i przekraczając ulicę Ratajczaka wchodzimy na ulicę 27 Grudnia. Wytyczona w XVIII wieku ulica, dzięki zabudowaniu kamienicami, zyskała prawdziwie wielkomiejski charakter. Niestety nie trwał on długo. II wojna światowa i prowadzone po niej w latach 70-tych XX wieku wyburzenia przyczyniły się do całkowitej zmiany jej charakteru. Zniknęła wówczas północna pierzeja ulicy 27 Grudnia, a późniejsze plany jej rewitalizacji nie doczekały się realizacji.
Po dawnej pierzei północnej pozostał do dnia dzisiejszego jedynie gmach Teatru Polskiego. Wybudowany w II połowie XIX wieku, dawniej znajdował się na tyłach jednej z kamienic.
Nieco wcześniej natomiast znajduje się Miejsce Pamięci poświęcone ofiarom więzienia śledczego należącego do Wojewódzkiego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego, które w latach 1945-1953 istniało w miejscu symbolicznego grobu.
 |
| Teatr Polski w czasie obchodów rocznicowych wybuchu Powstania Wielkopolskiego. |
Dalsza wędrówka ulicą 27 Grudnia doprowadza nas pod charakterystyczny budynek w kształcie walca. Ten powstały na przełomie lat 40-tych i 50-tych XX wieku budynek stanowi dzisiaj jeden z symboli Poznania. Zwany potocznie "Okrąglakiem", wybudowany został jako dom towarowy i stanowił swego rodzaju oazę zakupową dla wszystkich Poznaniaków.
Budynek i znajdujące się w nim sklepy, wraz ze zmianą ustroju politycznego w Polsce w 1989 roku, zaczęły coraz bardziej podupadać. Przez wiele późniejszych lat w Okrąglaku znajdowały się już tylko pojedyncze sklepy. Zmianę przyniosła dopiero II dekada XXI wieku. W latach 2011-2012 budynek przeszedł generalny remont, stając się placówką o charakterze biurowo-usługowym. Przywrócona wówczas oryginalna elewacja cieszy oko do dnia dzisiejszego.
Skoro doszliśmy do końca ulicy 27 Grudnia, skręcamy w prawo w dół, w ulicę Mielżyńskiego. Tu po nieco ponad 100 metrach, z lewej strony, mijamy budynek Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk (PTPN).
Towarzystwo założone zostało w 1857 roku i było czołową instytucją polskiego życia naukowego. Należeli do niego między innymi August Cieszkowski, ekonomista, polityk i filozof, właściciel 👉 ziem wierzenickich położonych nieopodal Poznania, czy Karol Libelt, działacz polityczny i filozof.
Warto zajrzeć na dziedziniec Gmachu PTPN, który uznawany jest za jeden z najpiękniejszych w Poznaniu.
Na dziedzińcu Gmachu Polskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk znajduje się pomnik Adama Mickiewicza. Jest to wykonana w 1998 roku wierna kopia pomnika poety, stojącego niegdyś obok kościoła św. Marcina, o którym więcej na wycieczce 👉 Poznań - Ulica Święty Marcin.
Tuż za kamienicą Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk dochodzimy do Placu Cyryla Ratajskiego. Skręcając w prawo, w ulicę 3 Maja, wrócimy na Plac Wolności. Idąc natomiast dalej prosto w ulicę 23 Lutego, dojdziemy do Alei Karola Marcinkowskiego, celu naszej kolejnej wędrówki po mieście.
ŹRÓDŁO:
"POZNAŃ przewodnik po zabytkach i historii" - Praca zbiorowa, Wydawnictwo Miejskie, Wydanie I, Poznań 2003