ALEJE KAROLA MARCINKOWSKIEGO, łączące ulicę Święty Marcin z ulicą Solną, stanowią najstarszą publiczną promenadę w Polsce i są reprezentacyjną ulicą w centrum Poznania. Początki tej arterii sięgają końca XVIII wieku. Wówczas powstała obsadzona drzewami aleja spacerowa, po bokach której przebiegały jezdnie, wybudowana na wzór niemieckiej ulicy Unter den Linden. Począwszy od I połowy wieku XIX aleja zyskiwała zabudowę w formie reprezentacyjnych gmachów. Dzisiaj wzdłuż Alei Karola Marcinkowskiego znajdziemy wiele budynków użyteczności publicznej, liczne hotele i piękne kamienice.
Wędrówkę rozpoczynamy od krzyżówki Alei Marcinkowskiego z ulicą 23 Lutego. Tu znajduje się pomnik patrona ulicy, Karola Marcinkowskiego. Ten poznański lekarz i filantrop był pomysłodawcą wybudowania położonego nieopodal Hotelu Bazar. Jego doczesne szczątki spoczywają w kościele św. Wojciecha 👉 na Wzgórzu Świętego Wojciecha.
Ruszamy Alejami Marcinkowskiego w kierunku południowym. Z lewej mijamy potężny gmach poczty. Pierwszy, piętrowy budynek powstał w tym miejscu pod koniec XVIII wieku. W II połowie XIX wieku wybudowano dużo większy gmach, który przed wybuchem II wojny światowej i w jej trakcie poddany został przebudowie. Dzisiaj zlokalizowany jest tutaj Urząd Pocztowy Poznań 9, prezentujący w swoich wnętrzach niewielkie muzeum.
Po przeciwnej stronie Urzędu Pocztowego znajduje się kolejny potężny gmach będący niegdyś własnością Ziemstwa Kredytowego. Ten wybudowany w I połowie XIX wieku budynek należy dzisiaj do Uniwersytetu Artystycznego w Poznaniu.
Pomiędzy opisanymi budynkami, na środku Alei Marcinkowskiego znajduje się fontanna przedstawiająca dwóch chłopców na delfinach. Stoi ona w miejscu dawnej studni miejskiej wybudowanej w 1840 roku podczas budowy pierwszych poznańskich wodociągów, których fundatorem był hrabia Edward Raczyński. Fundatorem fontanny był natomiast Gustaw Kronthal, stąd bywa nazywana również Studzienką Kronthala.
Tuż za fontanną znalazł swoje miejsce nowy pomnik. Ten odsłonięty w 2010 roku Pomnik Golema powstał z rąk czeskiego artysty Davida Ćernego. Ale dlaczego stoi on w Poznaniu? Otóż w naszym mieście w 1520 roku urodził się i pobierał nauki, późniejszy główny rabin miasta Jehuda Lӧw ben Bakalel, uchodzący za twórcę Golema w Pradze.
Na odcinku od ulicy 23 Lutego do Placu Wolności, Aleje Karola Marcinkowskiego przypominają pierwotną arterię. Są aleją spacerową wysadzaną drzewami z poprowadzonymi po bokach jezdniami.
Idąc dalej w kierunku południowym, a więc w kierunku Placu Wolności, na bocznej ścianie jednej z kamienic po prawej mijamy mural przedstawiający Poznań sprzed prawie 100 lat. Jego sponsorem, jak pokazuje napis, była marka Skoda. A powstał w tym miejscu, gdyż właśnie tutaj przed II wojną światową istniał salon Skody.
Po lewej natomiast mijamy budynki Muzeum Narodowego. Pierwszy, niższy, jest nowym skrzydłem muzeum, którego budowa zakończyła się w 2001 roku. Wyższy to gmach główny pochodzący z początku XX wieku. Oba mieszczą Galerię Malarstwa i Rzeźby, prezentującą polskie i europejskie dzieła z okresu od średniowiecza do XX wieku. Istnieje również dział poświęcony sztuce starożytnej, prezentujący zbiory między innymi ze starożytnego Egiptu, Grecji i Rzymu.
Najbardziej znanym dziełem w zbiorach poznańskiego Muzeum Narodowego jest niewątpliwie obraz "Plaża w Pourville" z 1882 roku. To jedyne w Polsce dzieło autorstwa Claude'a Moneta zawdzięcza swą sławę... kradzieży dokonanej w 2000 roku. Obraz szczęśliwie odnaleziono 10 lat później i dzisiaj można go podziwiać na muzealnej ekspozycji.
Muzeum Narodowe w Poznaniu to nie tylko dzieła sztuki, ale również piękna architektura samego budynku.
Na ścianie gmachu głównego Muzeum Narodowego umieszczono w grudniu 1988 roku, w 70-rocznicę wybuchu zwycięskiego Powstania Wielkopolskiego, tablicę pamiątkową ku czci głównych dowódców powstania, gen. Stanisławowi Taczakowi i gen. Józefowi Dowbor-Muśnickiemu.
Równolegle do budynków Muzeum Narodowego, po prawej stronie Alei Marcinkowskiego znajdują się budynki Biblioteki Raczyńskich.
Pierwszy, który mijamy jest nowo dobudowanym gmachem biblioteki, którego budowę zakończono w 2013 roku.
Nowy, przeszklony obiekt połączony został z pierwotnym budynkiem Biblioteki Raczyńskich, który ufundował hrabia Edward Raczyński. Powstały w 1829 roku gmach nawiązywał do koncepcji Poznania jako "Nowych Aten" i uczynienia stolicy Wielkopolski nie tylko centrum administracyjnym, ale również centrum życia społecznego i kulturalnego.
 |
| Fasada gmachu głównego Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu. |
 |
| Fasada gmachu głównego Biblioteki Raczyńskich w Poznaniu podczas obchodów rocznicowych wybuchu Powstania Wielkopolskiego. |
Tuż za Biblioteką Raczyńskich mijamy po prawej 👉 Plac Wolności. Na lewo natomiast, tuż za gmachem Muzeum Narodowego i ulicą Paderewskiego, znajduje się budynek Hotelu Bazar. To z balkonu tego budynku wygłosił płomienne przemówienie, 26 grudnia 1918 roku, Ignacy Jan Paderewski, co dało zgromadzonym wówczas licznie pod hotelem Poznaniakom sygnał do rozpoczęcia Powstania Wielkopolskiego. Zwycięski zryw przywrócił Polsce Wielkopolskę. Ignacemu Janowi Paderewskiemu poświęcona jest tablica, zawieszona na ścianie Bazaru.
Na dziedzińcu przylegającej do Hotelu Bazar kamienicy pod numerem 11 znajdują się ciekawe schody, zwane Schodami Hiszpańskimi. Wybudowane na początku XX wieku, stanowiły urokliwe przejście łączące Aleje Marcinkowskiego z ulicą Kozią.
Aleje Karola Marcinkowskiego doprowadzają nas do wylotu ulicy Podgórnej i dalej do Galerii MM.
U wylotu ulicy Podgórnej, u stóp Pałacu Anderschów, miejskiej rezydencji z połowy XIX wieku, stoi Zabytkowa Czerwona Waga z pierwszej połowy XX wieku. W 2018 roku został przeprowadzony jej remont, który przywrócił wadze dawny blask.
Ostatnim budynkiem Alei Karola Marcinkowskiego jest otwarta w 2013 roku Galeria MM. Budynek położony jest na rogu Alei i ulicy Święty Marcin, i charakteryzuje się niezwykłą fasadą.
Fasada Galerii MM wzbudzała wiele kontrowersji. Na tyle nie przypadła mieszkańcom Poznania do gustu, że zajmując 3 miejsce, znalazła się na podium plebiscytu na Makabryłę 2012 roku, ogłoszonego przez serwis bryla.pl.
Koniec Alei Karola Marcinkowskiego to doskonałe miejsce do rozpoczęcia wycieczki po ulicy Święty Marcin.
ŹRÓDŁO:
"POZNAŃ przewodnik po zabytkach i historii" - Praca zbiorowa, Wydawnictwo Miejskie, Wydanie I, Poznań 2003